Berimbau deel 2: De Berimbau en Capoeira

"Het is onmogelijk capoeira te leren zonder de Berimbau" (Mestre Bimba)


Het ritme van de Berimbau bepaalt het spel dat gespeeld word, het soort liedjes die gezongen worden en het ritme van de overige instrumenten. De Berimbau is dus de baas waarbij de Gunga (de bas) de belangrijkste is. In een goede roda zal dus ook nooit een leerling de Gunga bespelen, deze wordt normaliter alleen gespeeld door een mestre of door een professor. Daar waar de Gunga het laagste geluid maakt, wordt de Viola ingezet voor de hogere tonen. De taak van de Viola is veel te variëren wat de muziek een extra dimensie geeft. Tussen deze twee in zit de Medio. In de meeste rodas speelt de medio het zelfde of precies het tegenovergestelde ritme van de Gunga. Ook de Medio kan ingezet worden om af en toe te varieren.


Veel mestres en historici stellen dat de berimbau pas in Brazilie in verband is gebracht met capoeira (of met dans en vechtsporten). Hier zijn een aantal redenen voor. In de eerste plaats zijn er geen documenten (voor zover bekend) te vinden waarin de berimbau in Afrika in verband gebracht wordt met een dans of een vechtsport. In de tweede plaats is capoeira ontwikkeld, of tenminste verder geëvolueerd in Brazilië. De stelling hierbij is dat de berimbau pas in een later stadium van de ontwikkeling van capoeira ook daadwerkelijk gekoppeld werd aan capoeira. In de eerste documenten over capoeira wordt namelijk nog niets gezegd over het gebruik van een berimbau. Wanneer en door wie de berimbau precies geïntroduceerd werd is tot op heden niet duidelijk. Veel mestres en historici gaan er van uit dat de berimbau ingezet is om het vechtgedeelte van capoeira te camoufleren.


In 1835 schreef de schilder Rugendas in zijn boek dat capoeira een zeer aggressieve sport was die beoefend werd door de donkere mensen, hij zegt echter niets over het gebruik van de berimbau. De Fransman Debret schreef in 1832 wel over de berimbau in Brazilie, maar hij meldde weer niets over capoeira. Het is dus denkbaar dat in deze tijd de berimbau nog niet gebruikt werd bij capoeira.



Er zijn echter wel onderzoeken die voor onzekerheid hebben gezorgd. Zo sprak Costa over de slaven in Pernambuco in 1645. Hij zei dat de Afrikanen hun feesten vierden met een dans geleid door een aantal instrumenten waarvan de berimbau er volgens hem een van was. Wat we in ieder geval zeker weten is dat Pastinha probeerde een zo puur mogelijke vorm van capoeira te doceren. Hij leerde het van Benedicto rond 1900. Aangezien Pastinha een berimbau gebruikte is het aannemelijk dat ook Benedicto dit deed en dat Pastinha dit van hem geleerd heeft. Het zou dus zo kunnen zijn dat de berimbau geïntroduceerd is in het capoeira spel ergens in de periode tussen 1832 en 1900. Als dit het geval is, dan zouden Benedicto en zijn tijdsgenoten de berimbau in capoeira geïntroduceerd kunnen hebben.


Helaas is de werkelijkheid niet meer te achterhalen en zal het altijd de vraag blijven wie en wanneer de berimbau met capoeira in verband is gebracht. In het volgende stuk over de berimbau (deel 3) is er meer informatie over verschillende toques en de bijbehorende speelstijlen.

vrijdag 1 januari 2010

Documentaire: Deadly Arts - Capoeira

Deze documentaire zal iedere capoeira liefhebber fantastisch vinden! Ik zal er verder geen woorden aan vuil maken, watch and enjoy!